Jedan dan života

Da li ste čuli za meksički film “Jedan dan života”? Mlađe generacije verovatno ne znaju, ali ako pitate nekog starijeg bićete iznenađeni njihovim reakcijama.

Film “Un Dia De Vida” iz 1950. godine je priča o dva prijatelja u vreme meksičke revolucije koju je predvodio Emilio Zapata. Jedan od njih je režimski oficir, a drugi je učesnik revolucije, osuđenik na smrt koji dan pred pogubljenje odlazi u svoje selo, na proslavu rođendana mame Huanite. Film možda na prvi pogled deluje kao kliše, ali ako uzmemo u obzir da je prvi put prikazan samo par godina nakon završetka rata i da govori o prijateljima koji su na suprotnim stranama, o majci koja gubi sina, o slobodi, idealima i smrti, možemo da razumemo zašto je ovo “film uz koji plakala cela Jugoslavija”. Šta je izazvalo tu empatiju i otkud tolika povezanost?

Krajem 40-ih političke razlike između Tita i Staljina učinile su da jugoslovenska vlada prekine sve vrste odnosa sa Sovjetskim Savezom. Jugoslavija je bila izolovana i od strane socijalističkog bloka i od kapitalista koji su do tada imali direktan uticaj na jugoslovensku umetnost, između ostalog i na film. Iz bioskopa su naglo iščezli ruski filmovi, a američki su bili još opasniji po režim pa se tako jugoslovenska kinematografija okrenula, ideološki prihvatljivom, Meksiku. Počeli smo da “uvozimo” filmove iz egzotične, atraktivne i revolucionarne zemlje, potpuno nepoznate, sa kojom nije bilo negativne istorijske pozadine. Bilo je prikazano nekoliko meksičkih filmova, ali film “Jedan dan života”, reditelja Emilia Fernandeza je izazvao kolektivan šok.

U tom trenutku Jugoslavija i Meksiko nalaze se u sličnoj situaciji. Jugosloveni su se identifikovali sa revolucijom, fizičkom i političkom borbom protiv nepravde i pre svega, sa herojstvom i konceptom časti. Kada pogledate film bude vam jasnije otkud tolike suze u bioskopima jedne ranjene i uništene zemlje koja se dizala iz mrtvih. Pored toga, ono što je učinilo ovaj film nezaboravnim je meksička muzika.

Kako je film doprineo popularnosti muzike marijača u SFRJ, radio stanice su bile preplavljenje pesmama dalekog bratskog naroda. Muzika iz filma imala je iznenađujući uticaj na jugoslovensku popularnu kulturu, a meksički melos ostao je trajno upisan u ovdašnju kolektivnu memoriju. Iz potrebe za nekom vrstom komunikacije sa drugom kulturom pokrenut je fenomen jugomeksikanaca, pa je tako na području bivše Jugoslavije formirano nekoliko marijači bendova. Jugomeksikanci su bili veliki pevači poput Predraga Gojkovića, Diega Varagića, Slavka Perovića, Miše Kovača, Nikole Karovića i mnogih drugih…Jedna od najpoznatijih pesama jugomeksikanaca je “Mama Huanita”, adaptacija tradicionalne rođendanske pesme “Las Mananitas”, koju u jednoj od kultnih scena u filmu “Jedan dan života” general peva mami Huaniti. Takođe, među najpopulranijim pesmama jugomeksikanaca je i numera “Jedan dan u života” u izvedbu Nikole Karovića, koga je Tito smatrao najboljim jugomeksikancem.

 “Jedan dan života” je postao klasik u Jugoslaviji, probudio interesovanja i u drugim sferama meksičke kulture i ostavio neizbrisiv trag na ovim prostorima. Film u svetu (pa ni u samom Meksiku) nikada nije postao poznat, ali ga starije generacije Jugoslovena znaju napamet. Džabaletan vam preporučuje da pogledate film i sami procenite odakle ta povezanost i identifikacija meksičkog i jugoslovenkog naroda.

Tj